Τα πρόσφατα δημοσιεύματα περί παράτασης του Μνημονίου μέχρι το 2020 αναμφίβολα πυροδότησαν κλίμα αντιδράσεων στην ελληνική κοινωνία, η οποία, έχοντας βιώσει την αντιλαϊκή λαίλαπα των μέτρων του Μνημονίου, παλεύει για την πλήρη κατάργησή του.
Με χλιαρό τρόπο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθησε να
διαψεύσει τα περί παράτασης του Μνημονίου. Στο πλαίσιο αυτό ο εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε «αρνούμαι κατηγορηματικά την προετοιμασία μιας τέτοιας επέκτασης του παρόντος προγράμματος» (Η Καθημερινή, 21/9/2010, σελ. 23). Το ζήτημα βέβαια της παράτασης του Μνημονίου τέθηκε με έμμεσο τρόπο από την ελληνική πλευρά πριν από καιρό.
Έτσι, από την πλευρά του ΙΟΒΕ προ διμήνου ξεκίνησε η ζύμωση να επεκταθεί το δανειακό πρόγραμμα Ελλάδας/ΔΝΤ/χωρών Ευρωζώνης για άλλα τρία χρόνια σε περίπτωση που οι χρηματαγορές δεν πειστούν από το πρόγραμμα προσαρμογής της Ελλάδας.
Μάλιστα κάτι τέτοιο για το ΙΟΒΕ ήταν προτιμότερο από οποιαδήποτε αναδιάρθρωση χρέους (Ισοτιμία, 10/7/2010, σελ. 4). Πολύ δε, περισσότερο, συνέχισε το ΙΟΒΕ, που η Ελλάδα για τη διετία 2014-2015 θα χρειαστεί δάνεια 60 δις ευρώ (Ισοτιμία, ό.π.).
Μνημόνιο και Μηχανισμός Δημοσιονομικής Σταθερότητας
της Ευρωζώνης
Κύριο στοιχείο του ΜΔΣ είναι ο διακυβερνητικός του χαρακτήρας με έντονη την ατλαντική του διάσταση, αφού προσδίδει σημαντικό ρόλο και ανάμειξη στην Ευρωζώνη στο ΔΝΤ. O ΜΔΣ προβλέπει ότι τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα συνεισφέρουν κεφάλαια με τη μορφή συντονισμένου διμερούς δανεισμού στο πλαίσιο δέσμης η οποία θα περιλαμβάνει ουσιαστική χρηματοδότηση του ΔΝΤ και πλειοψηφική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση.
Το Βερολίνο διατήρησε το δικαίωμα βέτο, αφού οποιαδήποτε εκταμίευση σχετική με το διμερή δανεισμό αποφασίζεται ομόφωνα από τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης, βάσει αυστηρών προϋποθέσεων (conditionality), καθώς και αξιολόγησης της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Στη συνέχεια η Ελλάδα υπέβαλε αίτημα ενεργοποίησης του ΜΔΣ και οι υπουργοί Οικονομικών του Eurogroup εξέδωσαν την απόφασή τους για ένταξη της χώρας μας στο ΜΔΣ στις 11 Απριλίου 2010. Προϋπόθεση χορήγησης των δανείων ήταν η εκπόνηση και η εφαρμογή τριετούς προγράμματος «εξυγίανσης» της ελληνικής οικονομίας που έλαβε τη μορφή του γνωστού μας Μνημονίου.
Το πακέτο «στήριξης» που τελικά εγκρίθηκε ήταν δάνεια της τάξης των 110 δις ευρώ από τα οποία 30 δις από το ΔΝΤ και τα υπόλοιπα 80 δις από τις χώρες-μέλη της Ευρωζώνης με τη μορφή διμερών οργανωμένων δανείων. Τα δάνεια του ΜΔΣ χορηγούνται με αναλογία 8 προς 3 από χώρες της Ευρωζώνης και από το ΔΝΤ και η εκταμίευσή τους πέραν των άλλων εξαρτάται από την τήρηση του Μνημονίου.
Παράταση του Μνημονίου
Παράταση του Μνημονίου σημαίνει παραμονή της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ζωής υπό την κηδεμονία και τον άμεσο έλεγχο της τρόικας. Σημαίνει περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις και ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, διάλυση του εναπομείναντος κοινωνικού κράτους κ.λπ. Σημαίνει επιπλέον συρρίκνωση της αυτοδιοίκησης. Σημαίνει εμπέδωση και σταθεροποίηση των όρων λειτουργίας της νέας εξάρτησης της χώρας μας από το ΔΝΤ και τις χώρες τις Ευρωζώνης.Ένα τέτοιο σενάριο πάντως φαίνεται να επιθυμεί περισσότερο η γαλλική πλευρά καθότι οι γαλλικές τράπεζες είναι πολύ περισσότερο εκτεθειμένες στο ελληνικό δημόσιο χρέος απ’ ό,τι οι γερμανικές, αφού σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ (Έκθεση 10/110, σελ. 127) στο τέλος του 2009 από τα 150 δις ευρώ Ελληνικού Δημοσίου χρέους που κατείχαν οι ξένες τράπεζες, το 36% το κατείχαν οι γαλλικές τράπεζες έναντι 21% των γερμανικών τραπεζών.
Η κατάσταση αυτή δεν φαίνεται να έχει αλλάξει δραματικά τους τελευταίους μήνες.
Η γερμανική θέση
Πάντως προ μηνών ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να παραταθεί χρονικά το πρόγραμμα στήριξης προς την ελληνική οικονομία. Μάλιστα επισήμανε ότι σε περίπτωση αποτυχίας του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή του Μνημονίου, ετοιμάζεται η λύση της «ελεγχόμενης πτώχευσης» που έχουμε ήδη αναλύσει στα «Επίκαιρα» (8/7/2010, σελ. 36-39) σύμφωνα με την οποία το υπό πτώχευση κράτος χάνει τα δικαιώματά του στο πλαίσιο της Ευρωζώνης και η δημόσια και ιδιωτική του κρατική περιουσία ρευστοποιείται προκειμένου να ικανοποιηθούν οι δανειστές του (κυρίως τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ), ενώ προβλέπεται και διαδικασία απομείωσης (hair cut) του χρέους προς τους ιδιώτες επενδυτές και τις τράπεζες.
Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται η θεσμοθέτηση της διαδικασίας της «ελεγχόμενης πτώχευσης» στο πλαίσιο της ΕΕ. Τη θεσμική αυτή μεταρρύθμιση πρότεινε προ ημερών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η κυρία Μέρκελ.
Επομένως, μέχρις ότου θεσμοθετηθεί η «ελεγχόμενη πτώχευση», οι Γερμανοί θα κρατούν την ελληνική οικονομία διασωληνομένη στην εντατική του Μνημονίου.
Το ΔΝΤ
Λύση του ελληνικού προβλήματος μέσω της ΕΚΤ
Έτσι η ΕΚΤ θα μπορούσε να δανειοδοτήσει το ελληνικό δημόσιο με επιτόκιο αντίστοιχο με αυτό που χρεώνει στις ιδιωτικές τράπεζες, το οποίο σήμερα κινείται στα επίπεδα του 1%, προκειμένου η Ελλάδα να αγοράσει τα εν λόγω ελληνικά κρατικά ομόλογα της ΕΚΤ και μάλιστα με έκπτωση 20-25%. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να αρχίσει να μειώνεται σταδιακά το ελληνικό δημόσιο χρέος χωρίς ταυτόχρονη τοκογλυφική επιβάρυνση της χώρας μας.
Ταυτόχρονα η ΕΚΤ θα μπορούσε να επεκτείνει τη χαμηλότοκη αυτή δανειοδότηση προς την Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπίσει με επιτυχία η χώρα μας τις δανειακές της ανάγκες τα προσεχή χρόνια, έξω από Μνημόνια και κηδεμονίες. Μια τέτοια ρύθμιση είναι πλέον πολιτικά επιβεβλημένη. Μάλιστα, παρά τα όσα υποστηρίζονται από διάφορες πλευρές, μια τέτοια ενέργεια της ΕΚΤ όχι μόνο δεν απαγορεύεται από τις κείμενες διατάξεις του δικαίου της ΕΕ, αλλά αντίθετα επιτρέπεται. Αλλά αυτό δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Επίκαιρα στις 23/9/10
